Ilan sa favorite terms ko ay calculated risk, work smarter, proactive, result-oriented at cautious optimism na rin. Pumasok sa kokote ko ang terms dahil napagtanto ko ang business and investment lesson na ideally create your Emergency Fund at Pay Your Off Debt muna Bago Mag-invest o Magnegosyo.

Dahil peg ko ang mag-low profile sa mga bagay-bagay, minsan parang nase-sense ko na may nagtataas ng kilay sa akin. Naiintindihan ko na Hindi talaga maiaalis na yung pagtingin sa iyo ng iba ay base sa pananamit, ikinikilos at mga katagang sinasabi mo. Maniwala ka may iba rin talaga na gustong-gustong niyayabangan sila para humanga sa isang tao. Pero meron din naman kailangan mo lang paliwanagan para maintindihan ka.

Sa dalawang klaseng ‘yan, hindi magandang pagtyagaan ang mga taong payabangan at pagko-compare lang ang mithiin sa usapan.  Ano ang point na kailangan mong “idepensa” ang ano mang ginagawa mo, kung balewala rin naman sa kanila at wala ka ring maa-achieve sa usapan? Masarap mag-share at magkwentuhan, oo naman! Pero sa tamang tao o audience.

Ano ang kinalaman ng mahaba-habang intro ko kasama na ang mga terms sa sagot sa title? Ito ang aking Kuro…

1. Don’t be impulsive in investing because of yabang o criticism. Hindi ako bato para hindi masaktan kapag may nagsasabi na “ba’t ka nagtatyaga d’yan kung puwede ka namang blah-blah? Pero, I strongly believe na kung sino man ang dapat sumagot o mag-isip na dapat kang mag-quit ay ikaw din. Kung kilalang-kilala mo ang iyong kahinaan, kalakasan, at kakayahan ay more or less you know the best move- #WorkSmart

   

   1. when is the right time,
   2. when you’re willing to take risk,
   3. at higit sa lahat ay alam mo kung ano ang tunay na magpapasaya sa iyo.

2. Investing your Emergency Fund or all your savings is a big gamble. May mga tao na magaling sa investing, pero sila alam din nila na hindi lahat ay perfect. Masyadong sugal kung maglalabas ka ng malaking pera ng wala kang back up plan o solidong other source (s) of income. Oo ang pagbi-business ay magpapa-alwal ng buhay natin. Sobrang naniniwala ako d’yan. Pero hinay-hinay lang din. Dapat isipin ng mga nagnenegosyo at magnenegosyo na may phasing. Kailangan pagtyagaan, pag-ukulan ng panahon at oo, pera. Kaya IMHO, hindi masama ang mag-invest sa maliliit na negosyo muna hanggang sa makaipon o pangsuporta muna.  #Calculated Risk

3. Prioritize your present, start building your future, and get inspirations from your past. Okay ang paghandaan ang future. Naman! Lakas maka-good vibes ng mangarap na may sarili kang rest house sa Palawan or Boracay (tree house trip ko), then may tsekot, studio (bet ko na may recording and dance studio) o kaya business. Huwag tayong magsawang mangarap. Pero dapat magsikap din tayo sa kasalukuyan at ‘di limutin ang ating pinagmulan.

Kung tutuusin ay pwede namang mag-shortcut—future agad. Pero ang mahirap dun ay kapag may inaasikaso ka pa sa present- let’s say utang. Ang utang ay utang na kapag hindi inaaasikaso ay nakakasira ng relasyon, credit record, at nakaka-stress. Kung ang magsyo-syota nga na walang closure ay hindi makapag-move on, yun pa kayang umutang at nagpautang.  Isa pa kung susumahin ay mas mataas ang credit card debt interest (1.9% to 3.5% per month) kaysa bank interest rate (1.5 % max per year).  Ano bang ginagawa natin pag may emergency? Uutang ‘di ba. Eh bakit ‘pag may pera, ayaw magbayad o kaya uutang pa? Walang  makakakapagsabi kung kailan may emergency pero baka puwede kang maging handa #Proactive

4. It’s not what they think, it’s who you are and your investments in life. Teka bakit mahalaga rin ang nakalipas? Sa akin, tuwing naalala ko na ipinanganak ako sa sasakyan, at the age of 8 wala na akong daddy, naghihiram ako ng damit, basta may bagoong isda ay masaya na, nag-alaga kami ng baboy para pang-aral, at may nangmamaganda dati sa akin ay nang – #$@& kailangan kong magsikap Dong & Day para sa ekonomiya! Proud ako na galing ako sa hirap, kasi kung hindi dahil doon baka hindi rin ako naging milyonarya… sa pakikisama, pag-appreciate sa blessings, pasasalamat sa suporta, at pagkakaroon ng pag-asa yeah Know! Hehehe! #ResultOriented

 5. Be ambitious, idealistic, or optimistic, but you need to balance it with being realistic and cautious. May mga tao ang limitado mag-isip ng option. Para bang puwedeng matupad ang gusto mo sa ganitong paraan lamang. Kapag hindi nagtagumpay ‘yon, tigil ka na sa ilusyon mo. Ilusyon agad? ‘Di ba pwedeng hindi lahat ng plan A ay nagwo-work? 

Sa career at personal finance, ang isa sa biggest realization ko ay walang problemang mangarap. Mangarap ka hanggang gusto mo—nang kahit anong maganda at positibo para sa buhay mo! PERO kailangan mong maging realistic, strategic, at cautious sa mga HAKBANG. Kasi may sari-saili tayong sitwasyon at kakayanan. Kung hindi ka ipinanganak na mayaman, dapat magpakatotoo ka na kailangan doblehin ang iyong sipag at diskarte para ka kumita ng pera kumpara sa iba.   

Sa realidad, ang daming taong mapagdikta kung ano ang dapat mong gawin. Kasama na roon kung ANO LANG ANG PUWEDE MONG GAWIN sa pananaw nila. Pero higit kailanman, ito ang panahon na kailangan mapanuri ka kung sino pakikinggan at susundin mo. Use your own problem-solving and creative thinking skills. Halimbawa sa investing, pag-aralan mo kung ano kaya at kakayanin mo sa paglalabas ng pera. #CautiousOptimism

May mga investment na legit pero hindi akma PA para gawin mo. Some people use the catchphrase: “NOW IS THE TIME” loosely for sales and marketing. Don’t be blinded. Practically, investing/ business is not about timing, it’s about:

• Spending within your means. Be financially responsible and secure to pay your current obligations and needs first. If di pa kaya sa current income mo para mag-invest either mag-ipon ka muna or magdagdag pa ng source income. Sa ganitong paraan ay may extra kang pera for investing.
• Flexibility and convertibility to cash. May mga investment na hindi basta-basta nako-convert sa cash kung kailangan mo. Mayroon din na wala ka ng kita o lugi ka pa kung iwi-withdraw mo basta-basta. Simpleng halimbawa nito ay time deposit. 

Kaya nga logical na magtabi ka muna ng pang-emergency fund. Kapag mayroon ka ng worth 3 to 6 months worth nito, saka ka na mag-invest.   

• Legitimacy and something you study. Kahit naka-register nga ang isang company DTI, BIR, FDA, SEC or anumang applicable na ahensya. Kahit mukhang kikita ka nang malaki at maganda ang business concept. Mag-i-invest ka sa isang venture na naiintidihan mo kung paano kumikita at kung ito ay sustainable long-term.